De groepstentoonstelling Festival van de Controle binnen het gelijknamige project Festival van de Controle is opgezet naar een concept van Sarah Van Marcke en wordt gecureerd door Sarah Van Marcke en Thierry Vandenbussche.
Sarah Van Marcke is sterk geïnteresseerd in de act van het genereren van methodes en strategieën in functie van controle over het leven en biotoop. Strategieën die ontwikkeld worden als bescherming tegen de heersende wanorde, het oncontroleerbare van onze lotsbestemming en de universele chaos. Ze stelt zich vragen bij hoe mensen al dan niet bewust een vorm van fictie inzetten om vat te krijgen op het oncontroleerbare. Een fictie die zich kan uiten in rituelen, strategieën, maar ook in beelden of literatuur. Ze heeft in eerdere projecten telkens gewerkt rond één protagonist, iemand die soms bijna dwangmatig vorm tracht te geven aan een fysieke en/of psychische ruimte. Voorbeelden van dergelijke subjecten in haar werk zijn Le Corbusier, Oscar Niemeyer, Dom Hans van der Laan.
Sarah Van Marcke studeerde af in 2006 aan Luca School of Arts in Brussel. Ze deed ook onderzoek binnen het postgraduaat Manama aan Sint Lucas Antwerpen. Fotografie, video en installaties zijn de media waarmee ze werkt. Sculpturen worden foto's. Video's zijn zo statisch dat ze foto's lijken. Foto's worden sculpturen. De kunstenares slalomt tussen deze vormen maar behoudt de controle over een herkenbare gestileerde stijl die vaak balanceert tussen schoonheid en humor.
In 2002 richtte Thierry Vandenbussche in Gent het courtisane festival voor film, video en media op. Na enkele fantastische jaren werken met wat film kan betekenen in beeldende kunst specialiseerde hij zich binnen het nomadisch kunstenplatform Outlandish in fotografie, telkens met aandacht voor vernieuwing en in relatie tot ander media zoals performance, sculptuur, installatie, schilderkunst... en video uiteraard. In 2014 richtte hij stilll gallery op die de zoektocht naar nieuwe fotografie verder zette op een vaste locatie in Borgerhout. In die hele periode kon hij, in samenwerking met culturele partners, tientallen kleine en grote tentoonstellingen realiseren in binnen- en buitenland. Fotografie en video blijven belangrijke interessepunten maar vooral de inhoudelijke zeggingskracht van een kunstwerk bepalen de keuzes binnen zijn werk als curator.
DEELNEMENDE KUNSTENAARS:
Francis Alÿs (MEX/BE)
Zowat alle bekende werken van Francis Alÿs zouden op een bepaalde manier in verband kunnen gebracht worden met de idee van controle. Bijvoorbeeld het werk The Green Line (2004) dat de controlegrens in Jeruzalem aan de kaak stelt. Of het verplaatsen van een berg om op een poëtische manier de natuur en een groep mensen te beheersen in When Faith Moves Mountains (2002). In deze tentoonstelling zien we het videowerk Perro-Pelota (2000) waarbij de mens - vanuit een first-shooter camera standpunt - in zijn positie als dominant wezen tegenover het huisdier wordt geschetst. Een schijnbaar eeuwige cyclus van een simpele en voorspelbare actie, speels, ritmisch en bijna berustend. Later herneemt Alÿs het motief (verhouding mens/hond) en het standpunt in El Gringo (2003) maar worden de rollen omgekeerd. De dominantie vertrekt hier vanuit de hond die zijn territorium bedreigt ziet door de mens die hem benaderd.
Mémé Bartels (NL)
Het werk van de Nederlandse Mémé Bartels gaat in op de vluchtigheid van het alledaagse en de notie dat alleen het extraordinaire onze aandacht lijkt te vatten. Ze temporiseert, ze staat stil bij de dingen en momenten die we niet kunnen onthouden en de dingen die we ons toe-eigenen om aldus herinneringen levend te houden. Bartels onderzoekt in haar werk al langer het concept tijd. Het project Arcadia bijvoorbeeld gaat over ambitie en de onmogelijkheid om die te realiseren; het gevoel dat het nooit zal lukken en misschien zelfs ook nooit meer goed komt.
Ruben Bellinkx (BE)
Ruben Bellinkx gebruikt verschillende media waaronder film en installatie om een fantastische wereld te scheppen van perverse spelen geregisseerd door de kunstenaar. De complexe en prachtige beelden benadrukken de ambigue relatie tussen mens, object en dier. Dieren worden opgevoerd als metaforen voor de samenleving en het menselijk gedrag. Zijn werk vertrekt vanuit tekeningen en worden vaak uitgevoerd in sublieme verfilmingen op 16mm.
Roelien Brink (ZAF)
De kunstenaar William Kentridge heette vroeger Roelien Brink. Ze veranderde officieel haar naam en onderzocht hiermee in 2010 al noties van faam, bekendheid en de waarde die vastkleeft aan symbolen op de markt (namen, merken...). Welke impact heeft de markt op ons denken? Op het denken over liefde, over de man-vrouw relatie, over de waarde van kunstwerken of een kunstenaar?
Stefan Brüggemann (MEX)
Stefan Brüggeman ontwikkelt een conceptuele benadering van kunst. Hij onderzoekt die met een kritische en vaak uitdagende en ironische houding die haar interne activiteit en de huidige samenleving bevraagt. Hij werkt met een wijd gamma aan media en creëert grote installaties, neonwerken, schilderijen en foto’s. Zijn werk vertrekt vaak vanuit een geïsoleerde zin die telkens een redenering uitdrukt waarvan de logische structuur dusdanig is dat deze niet onwaar kan zijn.
Guy Cassiers (BE)
De theaterregisseur en artistiek directeur van het Toneelhuis draagt al jaren een tekst op zak, altijd. Het is een manifest van Handke. Het is zo’n beetje zijn persoonlijke credo geworden. Het Festival van de Controle daagde Guy Cassiers uit om voor de duur van de tentoonstelling dat persoonlijke manifest (en voor een stuk zijn lot) uit handen te geven. Eén van de vragen die dit oproept is: wat kan er gebeuren wanneer je een dergelijk ritueel zo maar loslaat? Het manifest - een lijstje met vuistregels die dienen om controle te behouden over het leven en de praktijk van de kunstenaar – wordt tentoongesteld onder een stolp. Het is een velletje papier van 10 bij 15 cm (enfin, het zijn 2 velletjes papier want door de jarenlange slijtage is het gescheurd in de plooi).
Constant Dullaart (NL)
Een leger van fake online identiteiten staat aan de basis van Constant Dullaarts reeks Instagram Followers. Hij kocht de identiteiten aan bij de zogenaamde click-farms en gebruikte ze in allerlei artistieke acties en kunstwerken. In het licht van de huidige discussie over het ‘hacken’ en misbruiken van Facebook en Instagram-accounts, het verspreiden van ‘fake news’ en het manipuleren van de publieke opinie is Constant Dullaarts 100.000 Followers for Everyone nu relevanter en actueler dan ooit.
Fischli & Weiss (CH)
Met Fischli & Weiss voegen we aan het Festival van de Controle een historisch perspectief toe. Ze zijn immers een klassiek voorbeeld van hoe kunstenaars scenario's en gecontroleerde situaties inzetten in functie van hun werk. Op de 8ste editie van documenta in Kassel (Duitsland) in 1987 toonde het duo hun film Der Lauf der Dinge, de film die voor internationale bekendheid zou zorgen. Het is een 30 minuten durende video van een doorlopende beweging van instabiele objecten langs een dertig meter lang traject. Alles begint met een opgehangen vuilniszak die traag begint rond te draaien en dit veroorzaakt een onophoudelijk domino-effect waarin vuur, water, scheikunde en zwaartekracht een kettingreactie veroorzaken.
Kendell Geers (BE/ZAF)
Kendell Geers werd al jong als Anti-Apartheidsmilitant verbannen uit zijn geboorteland Zuid-Afrika. Hij keerde terug, leefde en werkte er maar koos uiteindelijk voor Brussel als uitvalsbasis. Te blank voor Afrika, te zwart voor Europa. Zijn installaties, schilderijen en sculpturen zijn inhoudelijk doorspekt van engagement, politieke- en sociale kritiek, de geschiedenis (vaak gelieerd aan zijn roots) of de actualiteit. Hij gaat frontaal in de aanval en waarschuwt voor de subversieve of openlijke vervreemding die objecten, beelden en situaties in ons dagelijks leven kunnen meebrengen.
Maarten Inghels (BE)
Tijdens zijn periode als stadsdichter van Antwerpen maakte schrijver Maarten Inghels zijn eerste Invisible Route. Dit is de weg die men op 21 juni 2017 kon bewandelen zonder geregistreerd te worden door camera’s in de stad Antwerpen, een tijdsdocument als het ware. In Hasselt ontwikkelt hij samen met het publiek een tweede route in zijn soort. Hij nodigt iedereen uit om alle data te verzamelen over camera's in de publieke ruimte van Hasselt. Aan de hand van deze informatie, leidt Inghels ons tijdens een poëtische wandeling doorheen Hasselt op de finissage, 13 juni 2019. De afgelegde route wordt vastgelegd op de kaart die tijdens het Festival van de Controle naast de afgewerkte versie uit Antwerpen tentoongesteld wordt.
Matthew Leifheit & Cynthia Talmadge (US)
Zij is schilder, hij is fotograaf. Toevallig zijn ze samen gaan werken en creëren met hun werk meer vragen dan antwoorden in een zoektocht naar het documenteren van waarheid. Ze werden gekozen voor de tentoonstelling omdat ze zeer hard controleren hoe we kijken naar hun werk. Ze brengen ons in de war door een fotografische realiteit die regelmatig schuift tussen positief en negatief waardoor de perceptie zo moeilijk te bepalen is. En wanneer we door het technische aspecten heen denken te kunnen kijken worden we bovendien onzeker over het onderwerp. Bijvoorbeeld het nachtkastje van Roman Polanski met een huwelijksfoto en telefoon vol sporen van vingerafdrukken - restanten van een onderzoek van LAPD naar de moord op Sharon Tate. Zelf vonden ze een 'origineel' van deze foto op Pinterest, maar hoe echt is een dergelijk beeld?
Ariane Loze (BE)
Sinds 2008 werkt Ariane Loze aan een reeks video’s waarin ze de conventies van de filmtaal ontleedt. Elk van die video’s stelt de grenzen van het medium in vraag, door de zeer beperkte middelen die ze aanwendt. In haar video’s speelt ze als actrice alle rollen. Ze doet ook zelf de regie, bedenkt diverse scenario’s, schrijft de dialogen en staat ook zelf achter de camera. Alles wat bij het maken van een film komt kijken, neemt ze dus voor haar rekening. De video’s van Ariane Loze maken het proces van kadreren en mise-en-scène zichtbaar, nodig om het onderscheid tussen de verschillende karakters te kunnen maken. Tegelijk komen ook hun heel eigen kenmerken en tegenstellingen tot uiting.
Taus Makhacheva (RUS)
Het oeuvre van Taus Makhacheva stelt klassieke vormen van geschiedschrijving, heersende culturele conventies en genderkwesties in vraag. Met een tegelijk humoristische en kritische houding tegenover de huidige maatschappij probeert Makhacheva het hedendaagse met het nostalgische, het lokale met het globale, traditie met vooruitgang te verzoenen. In de video Tightrope verhuist een circusartiest kunstwerken van de ene berg naar de andere, waar ze worden bijgezet in een houten constructie die doet denken aan een museumdepot. Tijdens de evenwichtsoefening vervangen de werken de balanceerstok. Het werk kwam tot stand naar aanleiding van een krantenartikel over een plots en gedwongen verhuis van een museum in Machatsjkala, de hoofdstad van haar heimat Dagestan. Het museum herbergt de hele artistieke en culturele geschiedenis van haar streek. Ze stelt onder andere vragen bij wat er gebeurd als een kunstenaar zijn of haar werk loslaat en laat opnemen in collecties.
Simon Menner (DE)
Menner werd in het zuiden van Duitsland geboren en woont en werkt sinds 2000 in Berlijn. Als kunstenaar is hij gefascineerd door hoe beelden en perceptie worden gebruikt als een middel om mensen te beïnvloeden. In onze steeds meer door beelden gedreven wereld is het van essentieel belang om deze mechanismen te begrijpen en te benadrukken en zo een publieke of persoonlijke reactie mogelijk te maken. Twee jaar lang kreeg Menner toegang tot de archieven van de beruchte geheime politie van Oost-Duitsland, de Stasi. Hij tracht een deel van dit materiaal bloot te leggen. Wat hij kon vinden, is net zo absurd als schokkend.
Zach Nader (US)
De Amerikaanse kunstenaar Zach Nader experimenteert met de mogelijkheden van hedendaagse beeldbewerkingsprogramma’s gekoppeld aan onze beeldcultuur. Hij werk met fotografie en nieuwe media en lokt "storingen" uit die het gebruik en consequenties van algoritmes in onze digitale wereld blootleggen.
Office for Joint Administrative Intelligence - Chris Dreier (DE) & Gary Farrelly (BE/IRL)
The Office for Joint Adminstrative Intelligence (OJAI) of Bureau voor Gezamenlijke Administratieve Intelligentie werd in 2015 opgericht door Chris Dreier (DE) en Gary Farrelly (IRE/BE) en heeft haar hoofdkwartier in Berlijn en in Brussel. OJAI verkent zowel organisatie - en classificatiesystemen als het zelfgegenereerde instituut als belangrijk apparaat voor collectief handelen. Het onderzoek van OJAI focust op machtsstructuren die voorkomen in onze geconstrueerde omgeving en de manifestatie van het ik binnen het grotere verhaal van de samenleving. Het project kent haar oorsprong in geschreven correspondentie tussen Dreier en Farrelly. OJAI manifesteert zich ook in de vorm van enquêtes, excursies, publicaties, performances, video's en radioprogramma's.
Amalia Pica (UK/ARG)
In haar sculpturen, installaties, tekeningen, foto-collages en performances, onderzoekt de van oorsprong Argentijnse Amalia Pica ons verlangen om begrepen te worden, terwijl de onvolkomenheden in onze communicatiemiddelen worden benadrukt. Veel van haar werk komt voort uit het bijna kinderachtige verlangen om begrepen te worden. De manieren die men verzint om met elkaar te praten hebben te maken met dat extreme verlangen om 100% empathie te bereiken bij anderen. Een illusie, maar het feit dat we het proberen is voor Pica op de een of andere manier mooi. Als migrant in Europa werd ze continue geconfronteerd met stempels in functie van douane- en grensadministratie. Ze probeerde een manier te vinden om een gevoel van frustratie over de papierberg te controleren door 'tekeningen' te genereren in de reeks Joy in Paperwork door middel van stempels die ze ontving van vrienden vanover de hele wereld. Ze creëerde als het ware een nieuwe bureaucratie.
Annaïk Lou Pitteloud (BE/CH)
Annaïk Lou Pitteloud woont en werkt in Brussel en gebruikt uiteenlopende media om op een kritische manier na te denken over het kunstenaarschap, de tentoonstellingscultuur en de rol van de toeschouwer in het tentoonstellingsproces. De Zwitserse kunstenares hanteert een uitgepuurde en zuivere taal om een podium te geven aan ideeën en observaties die een zeker vorm van humor en dramatiek oproepen. Ze houdt ervan om in haar werk de volledige structuur bloot te leggen achter een (cultureel) instituut. Het gaat vaak om kleine maar verregaande interventies die niet alleen de toeschouwer aangaat, maar ook de onderaannemers, politieke structuren of interne systemen achter dat instituut.
Corinna Schnitt (DE)
Corinna Schnitt doet onderzoek naar sociale relaties. Haar video-installaties zijn vaak humoristisch, soms grimmig en grenzend aan het absurde. De beelden die ze laat zien alsof ze spontaan werden opgenomen, zijn in feite precies gearrangeerd op basis van nauwkeurig onderzoek van verschillende vormen van representatie. In de tentoonstelling presenteren we werk uit 1995 dat als geen ander de idee van controle behelst. De kunstenares zelf, die in een huurappartement woont, zien we kuisen, schrobben, vegen... in alle hoeken. Terwijl horen we op het antwoordapparaat een continue stortvloed van berichten van de verhuurders. Ze gaan over sleutels en deuren, schade en zo veel meer. Bemoeienissen die zeer wantrouwig, zelfs dreigend klinken en de huurder lijken te willen bewaken.
Roman Signer (CH)
De Zwitserse kunstenaar Roman Signer herdefinieert beeldhouwkunst al meer dan 40 jaar. Signers werk onderzoekt de relatie tussen een plotselinge uitbarstingen van energie en rust, tussen orde en chaos, en het bestaan van vorm in het ogenschijnlijk vormloze. Fysieke krachten zoals zwaartekracht en motorische energieën vormen zowel een uitdaging voor de kunstenaar als de instrumenten waarop hij vertrouwt om zijn sculpturale ideeën te realiseren. De kajak is één van zijn weerkerende onderwerpen. Hij is zelf fanatiek kajakker maar sinds de dood van een vriend tijdens een afdaling heeft hij zelf nooit meer gevaren, tenzij in de gecontroleerde omgeving van zijn eigen kunstwerken.
Lisa van Casand (NL)
De artistieke praktijk van Nederlandse Lisa van Casand wordt gekenmerkt door een onderzoekende houding die zich op het snijvlak tussen kunst, wetenschap en technologie bevindt. Ze is geïnteresseerd in het genereren van kennis wanneer er geen wetenschappelijk, empirisch bewijs is. Zo fotografeerde ze in een eerder project het stressniveau van planten. Tijdens het Festival van de Controle presenteert ze haar complex onderzoek The Mushroom Club. Hiervoor werkt ze rond een voormalig NAVO-hoofdkwartier in een berg op de grens van Nederland en België dat in gebruik was tijdens de Koude Oorlog. Met behulp van verschillende soorten bewijsmateriaal reconstrueerde ze het hoofdkwartier om op basis van feitelijke documenten, herinneringen en zijn huidige staat.
Ben Van den Berghe (BE) & Alexey Shlyk (BE/BLR)
Regelmatig kruisen de paden van deze twee jonge kunstenaars die vooral vertrekken vanuit het fotografische beeld. Private Eden is een multimedia-installatie geïnspireerd op het leven en werk van Edward James (1917-1984), een excentrieke Britse filantroop en verzamelaar van vele kunstenaars uit de surrealistische beweging. James omschreef zichzelf als 'geboren surrealist'. In 1947, toen hij in een semi-ballingschap leefde, verwierf James een koffieplantage in een subtropisch regenwoud in de bergen van Mexico en transformeerde het in "Las Pozas": een thuis voor exotische dieren met duizenden orchideeën, watervallen, poelen en betonconstructies die zich verspreiden over meer dan 40 ha weelderig tropisch oerwoud. Geïntrigeerd door de surrealistische Xanadu van Edward James verkennen de kunstenaars het verlangen om de realiteit te ontvluchten in een geconstrueerd paradijs.
Chaim van Luit (NL)
Sinds 2013 verzamelt Chaim van Luit pijlen die hij in mergelgrotten in België en Nederland tegenkomt. Omdat deze gangenstelsels immens groot zijn en je er zonder kennis nooit meer uitkomt, tekenen en schrijven bezoekers pijlen op de wanden. Aangezien iedereen een unieke pijl moeten hebben, verzint ieder bezoeker zijn eigen variatie. Zo vertelt elke pijl het verhaal van iemand die de plek bezocht en ook de route die hij of zij heeft afgelegd. In andere werken onderzoekt de multidisciplinaire kunstenaar de mechanismen die onze zoektocht naar een begrijpbaar en vatbare realiteit illustreren. Shaping the Immaterial (2017) is een poging om het fenomeen van een zwart gat in marmer uit te werken, een sculptuur dat enkel theoretisch realiseerbaar is. Circumscribe (2018) is een neon die letterlijk de grenzen van zijn eigen lichaam aftekent.
Sarah Van Marcke (BE)
Sarah Van Marcke is sterk geïnteresseerd in de act van het genereren van methodes en strategieën in functie van controle over het leven en biotoop. Ze werkt met verschillende media als video, fotografie en installatie om op een kritische manier na te denken over de strategieën die ontwikkeld worden als bescherming tegen de heersende wanorde, het oncontroleerbare van onze lotsbestemming en de universele chaos. Ze stelt zich vragen bij hoe mensen al dan niet bewust een vorm van fictie inzetten om vat te krijgen op het oncontroleerbare. Haar werk werd het uitgangspunt van het project het Festival van de Controle. Recente reeksen en werken die telkens vertrekken vanuit één archief (van een door controle gedreven priester/schrijver) duiken op verschillende plaatsen op in de groepstentoonstelling. In samenwerking met Luca School of Arts, Brussels en CCHA verschijnen ook deel 4 en 5 in haar publicatiereeks Errors and Residuals.
Rob Wetzer (NL)
Rob Wetzer koppelt de virtuele landschappen die het decor vormen in computergames aan de verbeelding van en theorieën over het ideale landschap. Deze landschappen moeten de speler niet alleen het gevoel geven op ontdekking te gaan in een eindeloze wereld, sterker nog, de autonome ervaring van de natuur speelt in deze virtuele omgevingen een steeds belangrijkere rol. In de computerlandschappen worden weersomstandigheden en flora tot in de kleinste details nagebootst; het sneeuwt, regent of onweert, dagen gaan over in nachten en de bijbehorende fauna wandelt geluiden producerend door het beeld. En om die ervaring zo subliem mogelijk te maken bevatten deze landschappen Romantische interpretaties van de natuur die we kennen van landschapsschilders als Caspar David Friedrich en Albert Bierstadt.
